Sivilce (Akne) Nedir? Sivilceler ve Lekeleri Nasıl Geçer?

Sivilce Nedir?

Sivilceler, cildin orta katmanındaki yağ salgılayan kanalların tıkanması ile ortaya çıkar. Pilosebase ünite adlı cilt altı yağ katmanlarının yangısal reaksiyonu, özellikle ergenlik döneminde görülen önemli kozmetik problemlerden biridir.

Sıklıkla cilt üzerinde, yüz, omuz, sırt ve göğüs bölgesinde bulunan akneler, çoğunlukla ergenlik çağında oluşmaya başlar ve bazı kişilerde 40'lı yaşlara kadar görülebilir. Farklı bir deyişle sivilceler, ergen popülasyonunun %80'inde görülür. 25 yaş ve üzeri kadınlarda %10 oranında rastlanan akne problemi, erkeklerde ise %3 seviyesindedir. Bu durum çoğunlukla 40'lı yaşlara kadar bu seviyede seyreder.

Erişkinlik döneminde kadınlarda çok daha sık görülen sivilce oluşumu, çoğunlukla hormonal değişimlerden kaynaklanır. Kişinin fiziksel görünümünün yanı sıra psikolojisini de olumsuz etkileyebilen sivilcenin pek çok türü bulunur. Sivilce tedavisi konusuna geçmeden önce, sivilce türlerini tanımak gerekir.

Sivilce Türleri Nelerdir?

Sivilce, oluşan deri lezyonuna ve akne lezyonunun formuna göre ayrı ayrı sınıflandırılır. Sivilce varlığında oluşan deri lezyonları şu şekilde sıralanabilir:

Komedonlar: 1 ila 3 mm. boyutunda olan komedonlar, siyah nokta olarak da bilinir. Yağlı cilt sıvısı olarak da tanımlanabilen sebumun oksitlenmesinden kaynaklanan komedonlar dokunulmadığında iltihap oluşumuna yol açmaz ve kendiliğinden yok olabilir.

Papüller: 5 mm'den küçük boyutta, iltihaplı ve kırmızı renkli sivilce türüdür. Genellikle dokunulduğunda acıya yol açan papüller, sıcaktır. Kendiliğinden kaybolabilen papüller, zaman zaman pistüllere de dönüşebilir.

Pistüller: 5 mm'den büyük boyuttaki irinli, sarı renkli sivilcelerdir. Drene edildikten sonra kaybolabileceği gibi aynı noktada tekrar ortaya çıkabilir.

Nodüller: Büyük boyuta sahip olan nodüller, yuvarlak şekilli ve iltihaplıdır. Cildin yüzey kısmında ya da altında olabilir. Zaman zaman apse oluşumuna yol açan bu akne türü, kendiliğinden patlayabilir ve cilt yüzeyinde iz bırakabilir.

Sivilceler, lezyonun formuna göre ise şu şekilde sınıflandırılır:

Akne Konglobata: Şiddetli kist oluşumuna yol açan bu tür, sırt ve göğüs kısmında daha sık görülür. Cilt yüzeyinde derin iz kalmasına yol açan akne konglobataya âdet düzensizliği ya da PKOS (Polikistik Over Sendromu) olan kadınlarda daha sık rastlanır.

Akne Fulminans: Sıklıkla ergenlik dönemindeki erkeklerde görülen akne fulminans, kistik yapıya sahip bir sivilce türüdür. Bu sivilce türü aniden irinleşebilir ve yara oluşumuna yol açabilir. Zaman zaman kişide yorgunluk, hâlsizlik, ateş ve kan değerlerinde değişim gibi belirtilere yol açabilir.

Akne Vulgaris: Ergenlik döneminde sıklıkla görülen basit akne türüdür. Çoğunlukla yüz bölgesinde görülen sivilceler, kapalı papüller şekildedir. Kist oluşumuna, nodüllere ve yara izine yol açmaz.

Sivilce Neden Çıkar?

Sivilce oluşumunda genellikle genetik yatkınlık rol oynar. Kişinin ailesinde sivilce sorunu olması bile tek başına aknenin nedenidir. Ancak, hormonal değişim, farklı sağlık problemleri, stres ve yanlış kozmetik ürünlerinin kullanımı gibi nedenler de akne oluşumuna yol açabilir. Sanılanın aksine, sivilce oluşumunun çikolata ya da yağlı gıdaların tüketimiyle ilişkisi bulunmaz. Ancak süt ve süt ürünleri ile akne oluşumu arasında bağlantı olduğunu gösteren kısıtlı çalışmalar bulunur.

Ayrıca şeker, tatlandırıcı içeren ürünler, beyaz un ile yapılan unlu mamuller, şekerli içecekler de akne gelişimine neden olabilir. Vücuttaki tüm doku ve organlara zarar veren sigara kullanımı, sivilcenin yanı sıra pek çok farklı cilt sorununa yol açabilir. Yapılan araştırmalarda sigara içenler arasında akne görülme oranı %41 iken bu oran, sigara içmeyenlerde %9'dur.

Ergenlik döneminde hızla değişen hormonal düzen, sıklıkla sivilceye yol açar. Yağ bezlerinin büyümesine ve saç foliküllerinde daha fazla sebum üretilmesine yol açan androjenler, özellikle ergenlik dönemindeki sivilcelerin sebebi olarak açıklanabilir. Ergenlik döneminde artışa geçen bir diğer hormon olan testosteron, erkeklerde penis, testis gibi organların gelişimini ve sperm üretimini sağlarken kadınlarda kas ve kemik gücünün korunmasında rol oynar.

Yapılan çalışmalarda kan düzeyinde testosteron hormonunun artması ile sivilce oluşumunun tetiklendiği gözlenmiştir. Ayrıca sonbahar ve kış mevsimleri de akne oluşumunu tetikleyebilir.

Sivilce Nasıl Geçer?

Sivilcelerin sıkılarak patlatılması doğru değildir. Deriye zarar veren bu eylem, enfeksiyonun yayılımını kolaylaştırarak daha fazla aknenin ortaya çıkmasına ve var olan sivilcelerin iyileşmesinin gecikmesine neden olur. Sivilcelerin cilt üzerinde oluşturduğu kötü görünümün, kozmetik ürünlerle giderilmeye ya da kapatılmaya çalışılması da sivilce oluşumunu artırabilir.

Sivilcelerin büyük bir kısmı kendiliğinden yok olsa da farklı tedavi yöntemleriyle iyileşme süreci hızlandırılabilir. Ancak bu tedaviye verilen yanıtın alınması uzun sürebilir. Dolayısıyla sivilce tedavisi için verilen ilaçların önerilen dozda ve belirlenen süre boyunca kullanılması son derece önemlidir.